Activiteiten in Vreugdehof

Vrijdag 24 november bezoekt Stichting Stil Verleden verpleeghuis Vreugdehof in Amsterdam Zuid. Een gemengd gezelschapkomt met hulp van vrijwilligers op de lezing van Maria Karg af. In rolstoel, bed of moeizaam lopend. Het is voor mij, schrijver van dit stukje, prachtig om te zien hoe men langzamerhand levendig betrokken raakt bij het onderwerp slavernij. De geest williger dan het lichaam. Aanpassingen als even wat dichterbij zitten vanwege het gehoor zijn nodig en werpen vruchten af.

De fotopresentatie, het enthousiasme van Maria, het zoete suikerriet (even proeven!) en de kalebassen spreken tot verbeelding en historisch besef. Slavernij door de eeuwen heen passeert de revue; van die bij de Romeinen tot de huidige in o.a. Libië. Altijd weer het geldelijk gewin boven het menselijk welzijn. In onze voormalige koloniën vormde het suikerriet de bron van dit gewin, maar ook kruiden als kaneel, foelie en nootmuskaat spekten onze smaakpapillen en portemonnee.

Dat het woord slaaf stamt van Slavisch is nieuw voor de toehoorders. In de Middeleeuwen roofden Duitsers mensen op de Balkan als lijfeigene. Vanwege hun herkomst werden zij slaven genoemd. Dit werd hèt woord voor lijfeigenen. Overigens werden in de 17e eeuw ook grote aantallen Europeanen als slaaf gehouden in Noord Afrika; de zogenaamde Christenslaven. Maria laat een prent van een slavenmarkt zien uit die contreien. Daarop volwassenen en een kind met kaartjes met gegevens om de hals.

Als Maria vertelt over haar komst naar Nederland in 1970 klinkt “De Bijlmerexpres!”. Ze laat een gedateerde skai koffer zien die ze destijds meenam op haar reis naar ‘de Lage Landen bij de zee’, waar ze ging studeren. Een koffer als persoonlijke erfgoed. Er wordt instemmend geknikt bij het verhaal over de Marrons; gevluchte slaven, die in het binnenland een thuis bevochten. Een van de aanwezigen is een afstammeling van deze Marrons. Maria herkent de achternaam van de vrouw in kwestie.  Zo neemt het gesprek, ook vanuit de toehoorders, een persoonlijke wending. Een heer had vroeger gevaren, hij herkent de routes van de driehoekshandel over de oceanen; die raken hem. Evenals het memoreren van de Keti-Koti viering; het gedenken van de afschaffing van de slavernij. Hij kan het feest niet meer live bijwonen, maar in Vreugdehof nodigt men dan Surinaamse zangeressen om het in huis te kunnen vieren.

Schitterend dat een van origine Nederlandse mevrouw aan het eind opmerkt het interessant te hebben gevonden en daar aan toevoegt. “Ik vind het geweldig dat Maria het durft te vertellen allemaal. Dat is nodig!” Een mooi compliment en extra waardevol van iemand op zo hoge leeftijd. In het compliment klinkt ook door hoe weinig open men vroeger over het Nederlands slavernijverleden was.

Activiteitenbegeleider Ferry Uiterwijk, die SSV had uitgenodigd, spreekt na de lezing zijn verbazing uit; hij hoorde van alles dat hij nog niet wist. Hij zal een 2e bijeenkomst organiseren om zo meer bewoners mee te kunnen nemen in dit verhaal. SSV dankt alle aanwezigen voor hun aandacht en persoonlijke verhalen; Ferry voor zijn initiatief, enthousiasme en warme ontvangst; de vrijwilligers voor hun onontbeerlijke hulp.

Wordt vervolgd!