Erfgoedwandelen met Tabo
Leerlingen van de Praktijkschool zijn naar het Westfries Museum gefietst. Iedereen is op tijd, want dat leren ze heel goed om verantwoordelijk te zijn voor dat wat je doet. Een week geleden gaf ik de gastles “geregistreerd”, een lesprogramma over de slavenregisters die in 1826 door de Nederlandse overheid werden ingesteld. Slaven werden geregistreerd, een soort burgerlijke stand.
Vandaag de erfgoedwandeling naar aanleiding van het schilderij waar Tabo en zijn meester Adriaan van Bredehoff op staan. Tijdens de introductie van gids Julian Wijnstein wordt er gekeken wat er nog meer staat op het schilderij. Trekschuiten, het voormalige huis, “de gerechtigheid” en een hond. In het jaar van de Gouden Eeuw wordt de rol van Hoorn onderzocht. Vandaag onderzoeken we wie Tabo was en hoe zijn relatie was met zijn meester. De leerlingen zullen het aan het einde van de wandeling daar zelf een oordeel over geven.
De erfgoedwandeling begint in de ruimte waar het ovale schilderij van Tabo en zijn meester staat. Al zingend in het Surinaams komt Julian Wijnstein binnen. ”Alla soema sa dede ma anansie wang sa tang”: Ieder mens gaat dood maar alleen Anansie de spin zal blijven leven. Vervolgens staan we stil bij het standbeeld van Jan Pieterszoon Coen. Op het standbeeld staat wie Coen was, met de opvallende regel “Onomstreden is het standbeeld niet. Volgens critici verdient Coens gewelddadige handelspolitiek in de Indische archipel geen eerbetoon”
Door de Oude Vrouwenpoort (1610), een natuurstenen poortje, komen we op de binnenplaats van het Oude Vrouwenhuis, dat in 1606 werd gesticht op de plaats van het afgebroken middeleeuwse St. Geertensklooster. De leerlingen krijgen uitleg, niet van het Oude Vrouwenhuis, maar over bruine en witte bonen. Julian haalt uit zijn buideltasje een zakje waar de bonen in zitten. Iedere leerling haalt er een boon uit zonder de kleur aan de anderen te laten zien. Aan het einde van de wandeling zal duidelijk worden wat de betekenis hiervan is.
Via de Peperstraat komen we aan bij de haven waar de Kamer van de West Indische Compagnie (WIC) gezeteld was. De WIC kocht in 1629 enkele huizen waarvoor in 1784 een gevel werd opgetrokken. Naast het WIC-gebouw staat een karakteristiek Hollandse koopmanswoning uit de Gouden Eeuw. In de koopmanswoning is er tamarinde siroop voor elke leerling. De tamarinde, de Surinaamse vrucht, is bekend als een tropische boom met vingervormige peulvruchten. In de culinaire keuken wordt ze veel gebruikt. Tijdens de slavernij in Suriname werden de takken van de tamarindeboom gebruikt om slaven mee te zwepen.
Intussen zijn we aangekomen bij het Foreestenhuis, het laatste gebouw van de wandeling. Oorspronkelijk waren het drie panden waarvan de oudste afstamt uit de 16e eeuw. Het Foreestenhuis is genoemd naar Nanning van Foreest, een van de rijkste mensen in de 17e eeuw. Hij was bestuurder van de West Indische Compagnie (WIC). In 1724 liet hij een imponerende hardstenen gevel plaatsen met decoraties aan zijn huis. Het pand was tussen 1671 en 1801 in bezit van de familie van Foreest. Het is sinds 1802 in gebruik als kerkgebouw van de Doopsgezinde-Remonstrantse gemeente.
Terug in het museum horen we hoe het met Tabo is afgelopen. Hij kreeg na de dood van zijn meester 12.000 gulden, dat zou nu een bedrag van 350.000 euro zijn. Tabo werd in het testament van zijn meester opgenomen, maar hij kreeg het geld pas toen hij ging trouwen met een dienstmaagd. Kinderen hebben ze nooit gekregen. Verder is bekend dat Tabo zijn naam veranderde in Adriaan de Bruin en dat hij tabakshandelaar werd. Veertig jaar nadat het schilderij door Nicolaas Verkolje is geschilderd, stierf Tabo. Hij is in Hoorn begraven, maar waar is onbekend.
De bonenverkiezing
In de tijd van de Republiek werden functionarissen verkozen met een bonenverkiezing. Mensen die een bruine boon hadden ontvangen mochten stemmen voor de verkiezing van bijvoorbeeld de burgemeester. Julian is van mening dat de WIC meer aandacht verdient in het Hoorn van de VOC. Leerlingen met een bruine boon mochten stemmen voor of tegen meer aandacht voor de WIC. De uitslag van deze stemming was onbeslist.