Toespraak over slavernijverleden in het onderwijs Chasse Theater in Breda

Mijn naam is Maria Reinders Karg. Antropoloog, docent maatschappijleer, auteur van het boek Stil verleden, de ontdekking van mijn slavernijgeschiedenis en oprichter van Stichting Stil Verleden.

Vanavond wil ik met u praten over iets wat lang stil is geweest. Over een geschiedenis die niet altijd wordt verteld, maar die ons allemaal raakt. Het koloniaal en slavernijverleden.

Ik spreek niet alleen als sociaal wetenschapper, maar ook als mens. Als vrouw. Als nazaat van mensen die slaaf waren, én van mensen die slaven hielden. Dat is misschien ongemakkelijk om te horen, maar juist daar begint het verhaal.

Ik heb een gemengde afkomst. Mijn wortels liggen in Suriname, Duitsland en Afrika, in vrijheid én in onvrijheid.

Als antropoloog weet ik dat iedere samenleving verhalen vertelt over zichzelf. Sommige verhalen klinken luid, andere blijven stil. Slavernij is lang zo’n stil verhaal geweest. Weggestopt. Niet genoemd in de klas. Niet zichtbaar in het straatbeeld. Niet erkend in het collectieve geheugen.

Maar wat verzwegen wordt, verdwijnt niet. Het leeft voort onderhuids. In structuren, beelden, en gevoelens van ongelijkheid.

Onderwijs kan dit doorbreken. Door ruimte te geven aan het hele verhaal.

Als docent maatschappijleer zie ik hoe belangrijk het is om jonge mensen te betrekken bij geschiedenis. Niet als droge feiten, maar als verhaal. Als erfenis. Als opdracht.

Daarom geef ik gastlessen op basisscholen, middelbare scholen, mbo, hbo en universiteit.
Ik neem mijn educatiekoffer mee, met voorwerpen uit de voormalige koloniën. Voorwerpen die kinderen mogen vasthouden, ruiken en bekijken.

Ik vertel over mijn familiegeschiedenis, over plantages, over ongelijkheid, maar ook over liefde, hoop en overleven.

Ik vertel dat je verbonden kunt zijn met twee kanten van dezelfde geschiedenis. Zoals ik: slavenhouder én slaaf, uitbuiter én uitgebuitene.

Ik geef kinderen geen schuldgevoel, maar bewustzijn. Een taal om te begrijpen. En een uitnodiging om vragen te stellen.

Geschiedenis is nooit af en nooit ver weg.

Onderwijs biedt ruimte aan empathie, rechtvaardigheid en verbondenheid.

We leven in een tijd waarin mensenrechten onder druk staan. Juist daarom moeten we onze jonge generatie toerusten: met kennis en met gevoel.

Ik geloof dat educatie geen luxe is, maar een plicht aan het verleden en een belofte aan de toekomst.
Dat is waarom ik spreek. En waarom ik luister.

Dank u wel dat u met mij mee bent gegaan op deze reis door het verleden.
We leven in een tijd waarin het zo belangrijk is om onze geschiedenis te kennen, met al haar pijn en complexiteit.

Onderwijs is de sleutel om deze verhalen zichtbaar te maken, om bewustzijn te creëren en om bruggen te bouwen.

Laten we samen zorgen dat deze geschiedenis niet langer stil blijft, maar dat we leren, verbinden en doorgeven.

Dat is onze plicht aan het verleden, aan onszelf en aan de toekomst.

Hartelijk dank.