Familiegeschiedenis op het Keizer Karel College Amstelveen
Het is kwart voor één. Ik stap uit de auto en kijk om me heen of ik jongens of meiden kan
vinden die me helpen met het uitladen van al het materiaal. Even later zie ik drie leerlingen
lopen. We maken een praatje. Ze blijken uit 4 VWO te komen, maar hebben een ander
onderwerp gekozen. Toch ontstaat er meteen een leuk gesprek.
Binnen in het lokaal druppelen de leerlingen langzaam binnen. Wat een prettig gevoel: al
deze jongeren hebben bewust gekozen voor het project over familiegeschiedenis. Hun
houding laat zien dat ze er zin in hebben. Ik voel me welkom.
Krachtig en uitnodigend begin ik: “Wat vertelt jouw familiegeschiedenis?” En meteen daarna:
“Maar eerst: wat vertelt míjn familiegeschiedenis?”
In mijn tweede boek waar ik mee bezig ben vertel ik kort over mijn zoektocht naar mijn
voormoeders, vrouwen uit mijn familie die leefden in de tijd van kolonialisme en slavernij.
Hun namen, levens en verhalen waren lang stil en verborgen. Door archieven en registers te raadplegen, ben ik stap voor stap dichterbij gekomen.
Familiegeschiedenis verbindt klein en groot. Het kleine zit in de verhalen van een eigen
familie: een foto, een voorwerp, een herinnering van opa of oma. Het grote zijn de
gebeurtenissen die we kennen uit de geschiedenis: oorlog, migratie, slavernij, kolonialisme,
religie.
Met de educatiekoffer maak ik verborgen verhalen tastbaar. Leerlingen mogen de objecten
aanraken en onderzoeken: een angisa, een pagni, een kalebas. Elk object draagt een verhaal.
Soms verandert zo’n verhaal je hele familiebeeld.
In de korte pauze proeven de leerlingen een stukje suikerriet. Even een ontspannen moment
na het luisteren. Er wordt gelachen, er worden vragen gesteld, er is nieuwsgierigheid.
Aan het eind vullen de leerlingen hun opdracht in: wat vonden ze van de gastles? Hun
woorden waren veelzeggend: “indrukwekkend”, “leerzaam”, “persoonlijk en tastbaar”.
Sommigen vertelden zelfs dat ze nu nieuwsgierig waren geworden naar hun eigen
familiegeschiedenis.
En zo gebeurde wat ik hoopte: dat verhalen, groot en klein, elkaar raken en dat jongeren
ontdekken hoe het verleden in hun eigen heden doorklinkt.
Met dank aan Annelot, docent Biologie en mentor 1HT1 en Robin( stagiaire) die met de
camera van Bert mooie foto’s maakte.
Maria
Gastles Reacties van leerlingen op de gastles
Keizer Karel College Amstelveen
Locatie: Keizer Karel College, Amstelveen
Datum: vrijdag 26 september 2025
Gastspreker: drs. Maria Reinders-Karg (Stichting Stil Verleden, SSV)
Klas: 4 vwo 32 leerlingen
Aan de leerlingen tijdens de gastles gemeld:
In deze tijd gebruiken wij voor slachtoffers van het koloniale en slavernijverleden
‘tot slaafgemaakten’ of ‘ slaafgemaakten’. Ik sluit me aan bij sommige wetenschappers die stellen
dat deze termen de historische context verhullen. Daarom gebruik ik binnen die context het woord
‘slaaf’
1. Wat vonden leerlingen interessant of leerzaam?
Persoonlijk verhaal
Het betrekken van mijn eigen familiegeschiedenis werd als heel bijzonder ervaren.
Leerlingen vonden het indrukwekkend dat er archiefonderzoek en persoonlijke verhalen met
elkaar verbonden werden.
Het verhaal over mijn voorouders en de manumissie (vrijkopen) maakte diepe indruk.
Slavernij en koloniale geschiedenis
Veel leerlingen waren verrast door de omvang van Nederlandse kolonies en de rol van slavernij.
Zowel de Oost (Nederlands-Indië, nu Indonesië) als de West (Suriname) kwamen aan bod.
Het verband tussen vroeger en nu (kolonialisme en moderne slavernij) werd relevant en actueel.
Objecten en interactie
De educatiekoffer met specerijen, suiker, katoen, kaurischelpen, pagni (omslagdoek) en angisa,
enz (hoofddoek)werd vaak genoemd als sterk en leerzaam.
Het proeven, ruiken en aanraken maakte het tastbaar en zorgde voor enthousiasme.
De interactieve aanpak (vragen stellen, leerlingen betrekken) werd gewaardeerd.
Presentatie en stijl
Leerlingen vonden dat ik enthousiast en duidelijk vertelde.
Het gebruik van wereldkaarten, namenlijsten en foto’s hielp hen om de verhalen goed te volgen.
2. Wat nemen leerlingen mee uit de les?
Bewustwording: slavernij is niet iets abstracts, maar raakt ook persoonlijke families en generaties.
Kennis: hoe kolonies ontstonden, hoe de slavenhandel werkte, en welke producten (suiker,
specerijen, katoen enz ) verbonden waren met slavernij.
Inzicht: hoe cultuur, economie en samenlevingen blijvend veranderd zijn door slavernij.
Motivatie: sommigen leerlingen gaven aan dat ze hierdoor zelf meer willen weten over hun eigen
familiegeschiedenis.
3. Wat wilden leerlingen nog meer weten?
Mijn eigen familiegeschiedenis
Meer details over hoe mijn familie precies leefde in Suriname en later in Nederland.
Hoe mijn ouders en grootouders de koloniale erfenis hebben ervaren.
Slaven en dagelijks leven
Hoe zag het leven van slaven er concreet uit (regels, werk, straffen, dagelijks bestaan)?
Hoe gingen kinderen en families met slavernij om?
Koloniale context
Meer over de VOC en WIC en hun rol.
Hoe Suriname eruitzag na de onafhankelijkheid.
Nieuwsgierigheid naar de rol van Nederlands-Indië.
Persoonlijke verhalen
Hoe ik zelf mijn zoektocht heb beleefd en waarom ik dit onderzoek ben begonnen.
Mijn leven in Nederland en de keuzes die ik heb gemaakt.
4. Algemene indruk
De gastles werd door vrijwel alle leerlingen als boeiend, leerzaam en indrukwekkend ervaren.
De combinatie van persoonlijk verhaal, historische context en tastbare objecten maakte de les
toegankelijk en levendig.
Er ontstond nieuwsgierigheid naar zowel de geschiedenis van Suriname als naar persoonlijke en
familielijnen.
Leerlingen gaven aan dat ze veel nieuwe inzichten hebben opgedaan die ze eerder niet hadden.
