Betwist verleden
Tijdens het jaarlijkse geschiedenisfestival in Haarlem maakte Stichting Stil Verleden (SSV) kennis met Sanne Ravensbergen. Als historica en docent-onderzoeker aan de Universiteit van Leiden is zij gespecialiseerd in de geschiedenis van Indonesië. Ze onderzoekt de lange-termijn-ontwikkeling van de Nederlandse koloniale mentaliteit. Tijdens voornoemd festival maakte zij deel uit van een panelgesprek over het Hollandse koloniale verleden.
Zij nodigde Maria Reinders-Karg van Stichting Stil Verleden en Bert Reinders uit om, als onderdeel van het veelzijdige programma ‘The Contested Past: Dutch Colonialism Now’, een gastles te geven. Tijdens dit gastcollege aan de Leidse universiteit stond de vraag centraal hoe Nederland betrokken is geraakt bij slavenhandel en slavernij. Een groep internationale studenten vanuit Geschiedenis, International- en Midden-Oosten Studies had zich aangemeld. Het werd een boeiende en zinnige bijeenkomst, ook omdat voorkennis en perceptie van de studenten sterk uiteen liep.
Aan de hand van een lezing door Bert Reinders, en een exposé door ondergetekende over aan de slavernij gerelateerde artikelen en boeken, werden de studenten meegenomen in het ontstaan van het koloniale rijk van de Republiek der Nederlanden. Het rijk waarin Nederland betrokken raakte in slavenhandel en slavernij.
Studenten vroegen zich af of het leven in slavernij verschilde van kolonie tot kolonie. Aan de hand hiervan hebben we de slechte omstandigheden waaronder men moest werken geschetst. En de verschillen tussen slaven die puur fysieke arbeid moesten verrichten, bijvoorbeeld op de plantages en zij die in een handelseconomie werkten. Daar had men veel meer vrijheden. Dat was het geval in New York en in een deel van Zuid-Afrika. Daar,op de verversingsstations, ging het om het faciliteren van de handel.
Het Nederlands slavernijverleden leidt vandaag de dag regelmatig tot heftige discussies, ondermeer inzake het debat over Zwarte Piet en de excuses die de Nederlandse regering al dan niet zou moeten maken. De wijze van kijken, de gekozen invalshoek, levert verschillende zienswijzen en conclusies op.
Maria Reinders-Karg